Białe certyfikaty –sposób finansowania transformacji energetycznej

Czym są białe certyfikaty?

Białe certyfikaty, znane też jako świadectwa efektywności energetycznej (SEE), to mechanizm, który wspiera przedsiębiorstwa w realizacji projektów zmniejszających zużycie energii. Są one potwierdzeniem osiągniętych oszczędności energetycznych i formą finansowania modernizacji w firmach. Promują ochronę środowiska przez optymalizację zużycia energii.

W Polsce system białych certyfikatów opiera się na ustawie o efektywności energetycznej z 20 maja 2016 r., która wprowadziła zmiany w monitorowaniu i raportowaniu oszczędności energii. Certyfikaty wydaje Prezes Urzędu Regulacji Energetyki (URE). Przedsiębiorcy, którzy je otrzymali, mogą sprzedawać świadectwa na Towarowej Giełdzie Energii (TGE) – i dzięki temu odzyskać koszty inwestycji.

Jak działa mechanizm białych certyfikatów?

• System opiera się na prostym założeniu: przedsiębiorstwa, które inwestują w rozwiązania zmniejszające zapotrzebowanie na energię, są nagradzane za osiągnięte oszczędności.
• Oszczędności te mierzone są w tonach oleju ekwiwalentnego (toe), gdzie jedna toe oznacza, że firma oszczędziła 11,63 MWh rocznie.
• Aby firma mogła zakwalifikować się do programu, planowane oszczędności muszą wynosić min. 10 toe rocznie.
• W lutym 2025 roku odnotowano znaczący wzrost obrotów tymi certyfikatami w porównaniu z rokiem poprzednim. Roczne zapotrzebowanie na białe certyfikaty w Polsce jest duże i szacuje się, że ich łączna wartość wynosi około 500 tys. toe rocznie[1].
• Zamiast kupować białe certyfikaty, firmy sprzedające energię mogą wnieść opłatę zastępczą, której wysokość rośnie jednak z każdym rokiem. W 2025 roku wynosi ona 2215 zł za 1 toe, a w 2026 roku wzrośnie do 2326 zł/toe.
• Pamiętaj: proces uzyskania certyfikatów może trwać od 2 do  kilkunastu miesięcy od dnia, w którym złożysz wniosek.

Proces uzyskania białych certyfikatów w kilku krokach

1. Zleć audyt efektywności energetycznej – audytor wskaże potencjalne oszczędności energii i przygotuje szczegółowy plan inwestycji
2. Złóż wniosek do URE – zanim rozpoczniesz prace modernizacyjne, musisz przedstawić dokumentację projektu i wyniki audytu
3. Zrealizuj inwestycję – po uzyskaniu akceptacji możesz zrealizować inwestycję
4. Potwierdź osiągnięte oszczędności – przedstaw raport końcowy lub zleć audyt powykonawczy
5. Odbierz białe certyfikaty – po pozytywnej ocenie URE certyfikaty mogą być sprzedane na TGE

 Kto może ubiegać się o białe certyfikaty?

Z programu mogą skorzystać różne podmioty, w tym:

• przedsiębiorstwa, które wykazują zmniejszenie rocznego zużycia energii o min. 10 toe
• samorządy, które realizują projekty termomodernizacyjne lub wymieniają źródła ciepła
• spółdzielnie i wspólnoty mieszkaniowe oraz szpitale

 Pamiętaj! Najpierw musisz złożyć wniosek do URE i przeprowadzić audyt efektywności energetycznej. Przedsięwzięcie musi znajdować się też Rejestrze Świadectw Pochodzenia prowadzonym przez Towarową Giełdę Energii.  

 Korzyści białych certyfikatów

Finansowe:

• możliwość sprzedaży certyfikatów na TGE - dodatkowe przychody
• zmniejszenie zużycia energii - niższe rachunki i większe oszczędności
• obniżenie kosztów operacyjnych - większa konkurencyjność firmy
• certyfikaty mogą ułatwić uzyskanie preferencyjnych warunków kredytowania

Ekologiczne:

• redukcja emisji gazów cieplarnianych wspiera walkę ze zmianami klimatu
• mniejsze zapotrzebowanie na energię z konwencjonalnych źródeł poprawia jakość powietrza
• promowanie nowoczesnych technologii zwiększa efektywność energetyczną gospodarki

 Przykłady udanych projektów

W Polsce wiele firm skorzystało z mechanizmu białych certyfikatów i zrealizowało różnorodne projekty, takie jak:

• modernizacja oświetlenia na LED
• termomodernizacja budynków – istotna redukcja strat ciepła
• wymiana urządzeń przemysłowych na bardziej energooszczędne modele
• odzysk ciepła z procesów produkcyjnych – np. w sektorze chemicznym czy spożywczym

W sektorze spożywczym, modernizacja systemów chłodniczych przyniosła znaczące oszczędności energii. W jednym z udokumentowanych przypadków firma oszczędziła około 3200 MWh rocznie i uzyskała białe certyfikaty o wartości ponad 550 tys. PLN.

Innym przykładem jest przedsiębiorstwo chemiczne, które dzięki modernizacji linii produkcyjnych i kotłowni również otrzymało wsparcie w postaci białych certyfikatów. Dzięki temu firma nie tylko obniża koszty energii i poprawia swoją efektywność, lecz także zmniejsza emisję CO2 .  Szacuje się, że całkowita redukcja emisji CO2 w latach 2021- 2030 wyniesie ok 20,9 mln ton.

 Podsumowanie

• Białe certyfikaty są zachętą do poprawy efektywności energetycznej i sposobem na obniżenie kosztów operacyjnych przedsiębiorstw (na skutek zmniejszenia zużycia energii).
• Dzięki możliwości sprzedaży świadectw na giełdzie inwestycje stają się jeszcze bardziej opłacalne.
• Jednocześnie firmy mogą budować swój pozytywny wizerunek organizacji odpowiedzialnych ekologicznie.
• Choć proces uzyskania białych certyfikatów wymaga odpowiedniego przygotowania, wsparcie ekspertów pozwala przejść przez wszystkie etapy sprawnie i bezproblemowo

 Inwestycje wspierane przez białe certyfikaty nie tylko przynoszą korzyści finansowe, lecz także wpływają na ochronę środowiska i rozwój nowoczesnych technologii.

To idealne rozwiązanie dla każdego przedsiębiorstwa, które dąży do zrównoważonego rozwoju.

Więcej o Świadectwach efektywności energetycznej dowiesz się ze strony Efektywność energetyczna - Urząd Regulacji Energetyki, a o  Rejestrze Świadectw Pochodzenia  bezpośrednio ze strony Towarowej Giełdy Energii.