Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD) i European Sustainability Reporting Standards (ESRS) - Przewodnik dla polskiego przedsiębiorcy

Kluczowe informacje o CSRD i ESRS

1. Czym jest CSRD?
   CSRD to dyrektywa UE, która weszła w życie 5 stycznia 2023 roku, w Polsce została zaimplementowana 6 grudnia 2024 roku poprzez nowelizację ustawy o rachunkowości, ustawę o biegłych rewidentach , firmach audytorskich oraz nadzorze publicznym oraz niektórych innych ustaw. Jej celem jest zwiększenie przejrzystości i porównywalności informacji na temat zrównoważonego rozwoju raportowanych przez przedsiębiorstwa. CSRD zastępuje wcześniejszą dyrektywę o raportowaniu niefinansowym (NFRD) i znacznie rozszerza zakres firm objętych obowiązkiem raportowania.
2. Czym są ESRS?
   ESRS to zestaw standardów raportowania opracowanych przez European Financial Reporting Advisory Group (EFRAG), które określają szczegółowe wymogi dotyczące informacji, jakie przedsiębiorstwa muszą ujawniać w ramach CSRD. Pierwsze 12 standardów ESRS zostało przyjętych przez Komisję Europejską 31 lipca 2023 roku.

Kogo dotyczy CSRD?

CSRD obejmuje znacznie szerszy zakres przedsiębiorstw niż poprzednia dyrektywa NFRD. Dotyczy to:

• dużych jednostek, które wcześniej podlegały Dyrektywie NFRD, dużych jednostek interesu publicznego, jednostek zaufania publicznego, które są jednostkami dominującymi w dużej grupie kapitałowej (przed włączeniami konsolidacyjnymi), dużych spółek notowanych na giełdzie 
• dużych jednostek nieobjętych wcześniej Dyrektywą NFRD (notowanych lub nie), jednostek dominujących dużej grupy, 
• małych i średnich spółek notowanych na rynkach regulowanych UE (z wyjątkiem mikroprzedsiębiorstw)
• wybranych firm spoza UE z istotnymi operacjami na rynku unijnym, 

Kiedy zacznie obowiązywać CSRD

Sprawozdawczość zrównoważonego rozwoju cyklicznie obejmować będzie nowe grupy przedsiębiorców i tak, 

• w 2025 roku raport za 2024 przygotują spółki objęte NFRD, duże jednostki interesu publicznego, jednostki zaufania publicznego, które są jednostkami dominującymi w dużej grupie kapitałowej (przed wyłączeniami konsolidacyjnymi), duże spółki notowane na giełdzie przekraczające na dzień bilansowy średnią liczbę 500 zatrudnionych w roku obrotowym;
• w 2026 roku raport za 2025 przygotują wszystkie duże podmioty notowane lub nie (duże spółki, jednostki dominujące dużej grupy), które spełniają 2 z 3 kryteriów: zatrudnienie > 250 pracowników,  obrót netto >50 mln EUR, suma aktywów >25 mln EUR
• w 2027 roku raport za 2026 przygotują MŚP notowane na giełdzie, niebędące mikrojednostkami, małe i niezłożone instytucje kredytowe, ubezpieczeniowe, które spełniają 2 z 3 kryteriów: zatrudnienie >10 pracowników, obrót netto > 900 tys. Euro, suma aktywów > 450 tys. netto,  (przedsiębiorcy będą mieli możliwość zastosowania uproszczonego raportowania, dodatkowo do  raportowania za lata 2026 i 2027 mali i średni emitenci będą mogli skorzystać z okresowego zwolnienia z obowiązku sporządzania jednostkowej sprawozdawczości, po przedstawieniu przyczyn takiej decyzji)
• w 2029 roku raport za 2028 przygotują podmioty  spoza UE mające podmioty zależne w UE, które spełniają oba kryteria: mają w UE dużą jednostkę zależną lub małą/średnią jednostkę zależną będącą jednostką interesu publicznego lub oddział, który w poprzednim roku obrotowym uzyskał obrót netto przekraczający 40 mln EUR oraz na poziomie grupy lub indywidualnym uzyskują w UE obrót przekraczający 150 mln EUR za każdy z ostatnich dwóch kolejnych lat obrotowych.

Działania jakie muszą podjąć przedsiębiorcy

Aby spełnić wymagania CSRD i ESRS, przedsiębiorcy powinni podjąć następujące kroki:

1. Określenie zakresu stosowania CSRD
   Pierwszym krokiem jest ustalenie, czy firma podlega obowiązkom wynikającym z CSRD. Należy wziąć pod uwagę strukturę korporacyjną, spółki zależne oraz wymagania dotyczące konsolidacji.
2. Przeprowadzenie oceny podwójnej istotności
   CSRD wymaga od firm przeprowadzenia oceny podwójnej istotności (double materiality assessment). Oznacza to, że przedsiębiorstwa muszą rozważyć:
   1. Wpływ kwestii zrównoważonego rozwoju na ich działalność (istotność finansowa)
   2. Wpływ ich działalności na społeczeństwo i środowisko (istotność środowiskowa i społeczna)
3. Zapoznanie się ze standardami ESRS
   Przedsiębiorcy powinni dokładnie zapoznać się z 12 standardami ESRS, które obejmują: 
   • 2 standardy przekrojowe (ESRS 1 i ESRS 2)
   • 5 standardów środowiskowych (ESRS E1-E5)
   • 4 standardy społeczne (ESRS S1-S4)
   • 1 standard dotyczący ładu korporacyjnego (ESRS G1)
4. Analiza luk w danych
   Należy przeprowadzić szczegółową analizę dostępności i jakości danych wymaganych przez ESRS. Pomoże to zidentyfikować obszary, w których firma musi poprawić zbieranie i zarządzanie danymi. 
5. Zaangażowanie interesariuszy wewnętrznych
   Wdrożenie CSRD wymaga współpracy różnych działów w firmie. Należy zaangażować kluczowych interesariuszy wewnętrznych, takich jak zarząd, dział finansowy, HR, dział operacyjny czy dział zrównoważonego rozwoju. 
6. Usprawnienie procesu zbierania danych
   Firmy powinny zoptymalizować swoje systemy i procesy zbierania danych, aby efektywnie gromadzić informacje wymagane przez ESRS. Może to obejmować wdrożenie nowych narzędzi IT lub integrację istniejących systemów.
7. Przygotowanie do audytu
   CSRD wymaga, aby informacje o zrównoważonym rozwoju były poddawane zewnętrznemu audytowi. Firmy powinny nawiązać współpracę z audytorami i przygotować się do tego procesu. 
8. Wdrożenie narzędzi do raportowania
   Warto rozważyć wdrożenie specjalistycznych narzędzi do raportowania ESG, które pomogą w przygotowaniu raportów zgodnych z CSRD i ESRS. 
9. Ciągłe doskonalenie i monitorowanie zmian
   Raportowanie zgodne z CSRD i ESRS będzie procesem ciągłym. Firmy powinny monitorować zmiany w regulacjach i standardach oraz stale doskonalić swoje praktyki raportowania.

Przykłady wdrożenia CSRD w przedsiębiorstwach europejskich

Przykład 1: Siemens AG (Niemcy)

Siemens, jako duża spółka notowana na giełdzie, już wcześniej raportował kwestie zrównoważonego rozwoju. W ramach przygotowań do CSRD, firma:

• Przeprowadziła kompleksową ocenę podwójnej istotności
• Zintegrowała raportowanie finansowe i niefinansowe w jednym raporcie rocznym
• Wdrożyła nowe narzędzia do zbierania danych ESG w całej organizacji
• Rozszerzyła zakres raportowania o nowe wskaźniki wymagane przez ESRS

Przykład 2: Ørsted (Dania)

Duński gigant energetyczny Ørsted, lider w sektorze energii odnawialnej, podjął następujące działania:

• Dostosował swoją strategię zrównoważonego rozwoju do wymogów CSRD
• Wzmocnił proces oceny ryzyk klimatycznych i środowiskowych
• Rozszerzył raportowanie o kwestie społeczne i pracownicze zgodnie z ESRS
• Wdrożył zaawansowane narzędzia analityczne do monitorowania i raportowania wskaźników ESG

Przykład 3: L'Oréal (Francja)

L'Oréal, jako przedsiębiorstwo z sektora dóbr konsumpcyjnych, skupiła się na:

• Zwiększeniu przejrzystości w zakresie łańcucha dostaw i wpływu produktów na środowisko
• Wdrożeniu nowych metod pomiaru i raportowania śladu węglowego produktów
• Rozszerzeniu raportowania o kwestie bioróżnorodności i gospodarki o obiegu zamkniętym
• Integracji celów zrównoważonego rozwoju z systemem wynagrodzeń kadry zarządzającej

Przykład 4: Stora Enso (Finlandia/Szwecja)

Przedsiębiorstwo z sektora leśno-papierniczego Stora Enso skoncentrowała się na: 

• Wzmocnieniu raportowania dotyczącego zrównoważonego zarządzania lasami
• Rozszerzeniu informacji o wpływie produktów na pochłanianie CO2
• Wdrożeniu nowych wskaźników dotyczących gospodarki o obiegu zamkniętym
• Zwiększeniu transparentności w zakresie praw pracowniczych i warunków pracy w łańcuchu dostaw

Podsumowanie

Wdrożenie CSRD i ESRS stanowi istotne wyzwanie dla przedsiębiorstw, ale jednocześnie stwarza szansę na poprawę zarządzania kwestiami zrównoważonego rozwoju i zwiększenie transparentności. Kluczowe jest systematyczne podejście do nowych wymogów, zaangażowanie całej organizacji oraz inwestycje w odpowiednie narzędzia i procesy. Przykłady europejskich firm pokazują, że skuteczne wdrożenie CSRD wymaga strategicznego podejścia i integracji kwestii ESG z podstawową działalnością biznesową. Polscy przedsiębiorcy powinni już teraz rozpocząć przygotowania do nowych wymogów raportowania, nawet jeśli terminy wdrożenia CSRD wydają się odległe. Pozwoli to na stopniowe dostosowanie procesów i systemów, a także na budowanie kompetencji w zakresie raportowania ESG. W dłuższej perspektywie, skuteczne wdrożenie CSRD może przyczynić się do poprawy konkurencyjności firm na rynku europejskim i globalnym.

Zachęcamy do zapoznania się z dokumentami źródłowymi: 

• Dyrektywa ws. sprawozdawczości przedsiębiorstw w zakresie zrównoważonego rozwoju (ang. CSRD)
• Ustawa o rachunkowości
• Rozporządzenie ws. europejskich standardów sprawozdawczości w zakresie zrównoważonego rozwoju (ang. ESRS)